چیستی مرگ از منظر ملاصدرا

سیر تکوینی مرگ در تکمیل نفس ناطقه و خلع آن از بدن برای موجود انسانی از منظر حکیم صدرالمتالهین شیرازی مسئله‌ی اصلی این پژوهش است، مرگ امری وجودی است که با انفصال نفس و بدن، زمینه‌ی انتقال از نشئه‌ی ناسوتی به نشئه‌ی ملکوتی را فراهم می‌کند. خاصیت میرایی انسان، حرکت رجوعی نفس انسان به سوی غایت او منوط به فانی شدن بدن مادی است و نفس با حفظ تشخص در عوالم بالا حضور می‌یابد و موانع و حجب ادراک که همان ماده و لواحق آن است زدوده می‌گردد.
قطع تعلق نفس از بدن گاهی به سبب مرگ طبیعی است که تن، استعداد همپایی نفس به کمال رسیده را ندارد و بقای نفس بدون بدن مادی استقلال خواهد یافت و گاهی آنان که اهل بصیرت‌اند، بی‌آن که خللی در جسمشان پدید آید نشئه‌ی ملکوت را با مرگ ارادی در می‌نوردند و از کثرت مراجعه‌شان داد سخن می‌دهند و واقع نمایی مرگ برایشان مکرراً حاصل می‌گردد و حقایق از محضر حیّ لا یزال، بی‌پرده منکشف می‌گردد

واژگان کلیدی: مرگ، نفس، میرایی، موت طبیعی، موت اخترامی و موت ارادی